Wieringer dialect of taal

Het Wieringer dialect, of is het een taal, heeft verwantschap met het Fries en Westfries en misschien een heel klein beetje met het Texels. Het meest heeft het weg van het Fries. De Historische Vereniging Wieringen heeft het boekje Benamingen, waarin het overgrote deel van de Wieringer woorden zijn opgeschreven. Het boekje is samengesteld door August Pruimboom en verkrijgbaar in de webshop, naar de webshop...

Naast het dialect kent Wieringen zijn eigen boerderijen, een apart type dat verder in Nederland niet voorkomt. De boerenbehuizing met het grote zwarte schuurschot, het dorsschoorsteentje, het dikke rieten dak met het voorhuis waarvan één deel bedekt is met pannen (voor bewoning en de watervoorziening) Een mooi artikel in onze 'taal', lees meer...

Dr. Joh. D. Daan schrijft in 1950 over de Wieringer taal
De positie van het dialect is in de jaren '50 uiterst labiel. Het verkeert in een overgangstoestand, die uit talrijke voorbeelden blijkt. In enkele gevallen is een fonologiisch bewustzijn aanwezig, in meer gevallen kan met het gemakkelijk wekken, in veel gevallen bestaat het in het geheel niet meer. Een duidelijk voorbeeld van het eerste is de lengte van de klinker in skite (schieten) naast skite (schijten), in het ene woord worden klinkers langer uitgesproken. 

Een voorname oorzaak van de labiliteit van de klanken is de invloed van het Algemeen Beschaafd Nederlands, door de blik naar buiten Wieringen naar de 'vaste woal' en de komst, door de Zuiderzeewerken, van ABN sprekende mensen. Voor wie het dialect zelf niet spreekt vormen de klanken haast onoverkomelijke moeilijkheden. Men mist het dialectbewustzijn.

In het algemeen wijkt het gebruik weinig af van dat in de Nederlandse omgangstaal. Het voornaamste verschil is het ontbreken van de beleefdheidsvorm U. De Wieringer gebruikt in eigen kring steeds je, jij, jou, jullie. De kinderen zeggen ook tegen veel oudere mensen je en spreken ze dan ook met de voornaam aan. De Wieringer gemeenschap was niet groot en men kende elkaar vrijwel uitsluitend bij de voornaam. Ook tegen de dominee en de dokter zegt de echte oude Wieringer nog je. Maar daar is verandering in gekomen door de vele immigranten. 

Lees meer over Wieringer namen, woorden en uitspraak, in het boekje van August Pruimboom, Wieringer benamingen. Het boekje is verkrijgbaar via de webshop, naar de webshop...

Foto omslag boekje Wieringer benamingen van dieren en planten op het eiland Wieringen: Gea Klein-Hamming